Translation of the song Elegji per Enver Hoxhen artist Dritëro Agolli

1

1

Ish i rëndë dimri i sivjetshëm

It was hard this year’s winter

Dhe pranvera erdhi me mundim

And spring struggled to arrive

Erdhi përmes shirash të rrebeshëm,

It came through torrential rains,

Erdhi me një det me hidhërim.

It came with a sea of bitterness.

Falmë Enver, që vargu m’u rëndua,

Forgive me Enver, the verse got difficult,

Falmë, Enver, që fjalët s’i them dot;

Forgive me, Enver, for not being able to say the words;

Shqipërisë zemra iu lëndua,

Albania's heart hurts

Shqipëria jote po derdh lot.

Your Albania is pouring tears.

Shqipëria Jote s’i kish parë

Your Albania had not ever seen

Mbyllur as në gjumë syt e Tu,

your eyes closed even in sleep,

Qielli i ballit Tënd me yj të larë

The sky of Your forehead with clear stars

Ndriti dhe nga retë nuk u zu…

Was bright and never darkened by clouds…

Falmë, Enver, që po përmend në vjershë

Forgive me, Enver, for mentioning in the poem

Fjalën vdekje mbushur gjëmë e zi,

The word death filled with mourning and misery,

Fjalën vdekje Ti në varg s’e deshe,

You did not like the word death in verse,

Deshe jetën në çdo poezi.

You loved life in every poesy.

2.

2

Malet heshtin, malet ulin kryet,

The mountains are silent, bow their heads,

Roje rrinë në arkivolin Tënd,

Guards they stand at Your coffin,

Janë vrejtur pishat nëpër pyjet,

Pines are grieving in the woods,

Po rënkon çdo plis e gur e shkëmb.

Groaning is every rock and grove.

Eh, shiriti i zi, një ton me hekur

Eh, the black ribbon, a ton of iron

Më rëndon në krahun tim, Enver,

It weighs on my arm, Enver,

Shqipëria s’të sheh dot të vdekur,

Albania can not see you perished,

Ndaj lumejtë e pikëllimit derdh…

And the sorrow rivers pours…

Falmë, Enver, nga dhimbja s’jam i qetë,

Forgive me, Enver, from pain I’m restless,

Falmë Enver që kaq i dobët jam!

Forgive me Enver for being so weak!

Paska çaste kur njeriu I shkretë

There are moments when the man is desolate

Veten se pushton e dot s’e mban!

Cannot conquer and compose himself!

3.

3

Falmë, Enver, kam bërë dhe gabime,

Forgive me, Enver, for having made any mistakes,

Nëpër fluturime si nëj zog,

While been flying like a bird,

Ndofta të kam sjellë dhe shqetësime

Maybe I caused you any worries

Ndofta të kam thinjur ndonjë flok!...

Maybe I have grayed you some hair! ...

Ti na rrite dhe na bëre burra,

You raised us and made us men,

Rrite çdo të ri dhe çdo plak,

Raised every young and every old,

Ecëm nëpër male, shkrepa, gurra,

We walked through mountains, cliffs, wells,

Ndezëm komunizmin prag më prag.

We ignited communism door to door.

Ne me ty, me dorë i kapëm yjet

With you, our hands reached the stars

Dhe i vumë përmbi Shqipëri;

And placed them over Albania;

Ne me ty s’i ulëm kurrë kryet

With you we never bowed down

Nëpër gjysmëshekullin e ri.

Throughout the new half century.

Falmë, Enver, që kryet i kam ulur

Forgive me, Enver, for lowering my head

Dhe ec rrugës dhe nuk vij në mënd;

And as walking on the road, can’t collect myself;

Neve, që furtunash jemi turrur,

We, who rushed through the storms,

Çdo qelizë e trupit sot na dhëmb!

Today every cell of our body hurts!

4.

4.

Vallë a do mësohemi njëherë

Would we ever get used to

Pa të patur pranë dhe mes nesh,

Not having you near and among us,

Bora nëpër male kur të bjerë,

The snow over mountains when would fall,

Dielli kur të dalë midis nesh,

The sun when would rise among us,

Plisat kur të ngrihen në luginat,

Earth clods when turned up in the valleys,

Fushat kur të vishen me flori,

Fields when would dress in gold,

Kur të nisë Komani turbinat,

Koman when would start the turbines,

Kur të mbushet plot liqeni i ri,

When new lake would fill with water,

Kur të zgjohet herët Gjirokastra

When Gjirokastra would wake up early

Dhe të hapen portat në sokak,

And gates would open in the alley,

Kur shamitë e nuseve buzarta

When the scarves of pretty brides

Flokëve të çelin si zëmbak,

Would bloom like a lily in their hair,

Kur të mblidhen shesheve fëmijët

When the children would gather in the squares

Tok si luleshqerrat në livadh,

Together like daisies in the meadow,

Kur si zjarr të ndizen karafilët

When carnations would redden like fire

Dhe në gjoks të derdhet malli i madh,

And great longing in the chest would pour,

Kur Një Majet duart të trokasin

When the Firsts of Mays would clap hands

Mbushur plot me lule dhe me gaz,

Filled with flowers and joy,

Kur pëllumbat kopshtit të gugasin

When the garden pigeons would coo

Dhe të rrahin krahët në pullaz,

And beat their wings on the roof,

Kur Tirana mes përmes të dritave

When Tirana amidst the lights

Të lundrojë natën si në det,

Would sail at night like through sea,

Kur shtëpitë e ëndrrës së petritave

When the house of sparrow-hawks

Të na duket sikur dikë pret,

Like waiting for someone would feel.

Kur të vijnë Kongreset e Partisë

When the Party Congresses would come

Me hap komunizmi ngadhnjimtar

With triumphant communism steps

Dhe të ndritë balli i Shqipërisë

And the forehead of Albania would shine

Me flamurin Tënd të ngritur lart…

With Your banner high above raised….

5.

5

Falmë, Enver, që frymë dot s’të dhashë

Forgive me, Enver, for failing to give you breath

Nga kjo frymë e gjallë e gjoksit tim!

From this living breath of my chest!

Zemrën time do ta nxirrja jashtë

I would have taken my heart out

Të ta jepja Ty me ngazëllim!

To delightfully give it to You!

Ç’them dhe unë e ç’vargje hedh ën letër!

What am I saying and what verses am I writing down!

Fjalët më përzihen, sigurisht!

My words get mixed up, of course!

Vallë a mos jam bërë njeri tjetër

Have I become a different person?

Dhe harroj që jam një komunist?

And forgotten that I am a communist?

Jo, Enveri s’vdiq e s’është i vdekur,

No, Enver didn’t die and is not dead.

Është i gjallë e ndër të gjallë rron,

He is alive and lives among the living,

Ngrihet sipër malesh kreshtëhekurt

He rises above the iron-ridge mountains

Dhe armatën komuniste çon.

And the communist army leads.

Si profet ngre kokën madhështore

Like a prophet he raises his magnificent head

Dhe rrudh ballin mbushur me mendim,

And frowns the forehead full of thought,

Dhe na thotë njihni veç fitore,

And he tells us to attain only victories,

Pastë nder e dritë vendi im!

May my country have enlightenment and honor!

Dhe na thotë: ruajeni Partinë,

And he tells us: Guard the Party,

Që e lidhëm më dyzetenjë,

That we conceived in year forty-one,

Jam mes jush, mes brezave që vijnë,

I am among you, and generations to come,

Jam me mendje, frymë dhe me zë!

I am with spirit, voice and mind!

6.

6

Falmë, Enver, që jam trishtuar shumë,

Forgive me, Enver, for being so sad,

Ndofta kam përlotur ndonjë varg,

Maybe I have cried in some verses,

Jam njeri me mish e gjak dhe unë,

I am a man of flesh and blood, too,

Ndonëse shoh si komunistët larg.

Although like communists I see long distance.

Unë e di se zemra Jote e madhe

I know that Your big heart

Di të falë, e mua ti më fal

Knows to forgive, and you forgive me

Si poet u preka kësaj radhe

As a poet I was touched this time

Dhe në gjoks një lëmsh me lot m’u ndal.

And stuck in my chest got a mass of tears.

Jam krenar që rrojta me Ty bashkë

I'm proud to have lived together with You

Dhe jam bashkëkohas tok me TY,

And I am a contemporary of You,

Nëpër popull shpirtin tënd e pashë,

Throughout the people I saw your soul,

Pashë pranë të pavdekshmit sy!

The immortal eyes closely I saw!

Jam krenar që gjendem në armatën,

I'm proud to be in the army,

Që e ke ngritur Ti si arkitekt,

That you have set up as an architect,

Kjo armatë mprehur e mban shpatën,

This army keeps the sword sharpened

Se ia mprehe Ti mbi dyzet vjet…

That you sharpened for over forty years…